Prangende vragen over coronavaccinatie. Mét antwoorden
De vaccinatie tegen corona is gestart. Dat is geweldig nieuws, maar roept ook veel vragen op. Want wat zijn precies de spelregels? Mag een werkgever bijvoorbeeld van werknemers eisen dat ze die prik gaan halen, om ziekteverzuim te voorkomen? En wat als een werknemer vaccinatie weigert? We helpen u graag om uw klanten antwoord te geven op de meestgestelde vragen.
1. Kan een werkgever medewerkers verplichten zich te laten vaccineren?
Nee, dit mag een werkgever niet doen. Vaccinatie verplichten komt neer op een inbreuk op de lichamelijke integriteit. De grondwet staat dit niet toe. In gewoon Nederlands: werknemers beslissen zelf over wat er met hun lichaam gebeurt. Niet hun werkgever.
2. Mag een werkgever vaccinatie wel adviseren, of vriendelijk vragen?
Een werkgever is volgens de Arbowet verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkplek voor al zijn werknemers. Op grond daarvan mag en moet hij zeker het gesprek over vaccinatie aangaan. Het verdient sterk de voorkeur om hierbij in goed overleg tot een werkbare oplossing te komen. De werkgever kan zijn werknemers adviseren of vriendelijk vragen zich te laten inenten tegen corona. Vanwege de afhankelijkheidsrelatie die werknemers met hem hebben, mag hij echter niet verdergaan als hij hier geen gegronde redenen voor heeft. Dit zou werknemers het gevoel kunnen geven dat ze geen andere keuze hebben. Bijvoorbeeld omdat anders hun baan ter discussie komt te staan.
3. Hoe zit dit als de werkgever ook risico’s voor anderen moet meewegen, bijvoorbeeld omdat zijn werknemers met risicogroepen werken?
Ook dan kan de werkgever vaccinatie niet zomaar verplichten. Wél kan hij niet-gevaccineerde werknemers mogelijk verbieden om bepaalde werkzaamheden te doen. Bijvoorbeeld: zorg verlenen aan nog niet-gevaccineerde ouderen waarbij 1,5 meter afstand houden niet mogelijk is. In zulke gevallen kan de werkgever aanvoeren dat het risico voor de patiënten of cliënten voorrang heeft. De werkgever moet er wel rekening mee dat hij zo onderscheid maakt tussen werknemers. Dit mag volgens de wet alleen als het onderscheid objectief gerechtvaardigd is. De werkgever moet er gegronde redenen voor hebben, en zijn maatregelen moeten passend en noodzakelijk zijn. Het verdient in alle gevallen sterk de voorkeur om in goed overleg tot een werkbare oplossing te komen.
4. Mag een werkgever volgens de privacyregels naar vaccinatie vragen?
Een werkgever mag zijn werknemers vragen of ze gevaccineerd zijn, maar het is zeer de vraag of dit zinvol is. Om te beginnen zijn werknemers niet verplicht deze vraag te beantwoorden. Laat staan dat de werkgever ze hier op wat voor manier dan ook toe mag dwingen. De voornaamste praktische belemmering is dat de werkgever niet mag vastleggen of een werknemer wel of niet is gevaccineerd. Dit zijn namelijk gezondheidsgegevens en die mag een werkgever volgens de privacyregels niet verwerken. Een zinvollere route is de bedrijfsarts inschakelen. Deze professional mag wel gezondheidsgegevens verwerken. Ook mag hij de werkgever geanonimiseerde informatie ter beschikking stellen over de vaccinatiegraad in zijn organisatie. Op deze manier kan de werkgever het besmettingsrisico monitoren en beheersen. De bedrijfsarts mag werknemers ook vaccineren tegen het coronavirus.
5. Stel, een medewerker wil zich niet laten vaccineren en kan vervolgens door coronabesmetting fysiek niet werken. Welke rechten en plichten heeft de werkgever dan?
De werkgever is dan gewoon verplicht om het loon door te betalen. Het feit dat de werknemer zich niet heeft laten vaccineren is geen reden om de loondoorbetaling op te schorten of stop te zetten. Ook mag de werkgever niet met een dergelijke maatregel dreigen om werknemers te dwingen zich te laten vaccineren. Ontslag, of hiermee dreigen, is om dezelfde redenen al evenmin toegestaan. De werkgever mag wél van een zieke werknemer verlangen dat hij alles doet wat redelijkerwijs nodig is om zijn herstel te bevorderen. Bijvoorbeeld: zich tijdig laten behandelen door een deskundige arts, als de situatie hierom vraagt. Ook moeten zieke werknemers meewerken aan beoordeling door de bedrijfsarts en zijn adviezen opvolgen.
6. Voorlopig is nog niet iedereen gevaccineerd. Moet de werkgever het loon doorbetalen als een werknemer zelf niet ziek is, maar wel thuis moet blijven en daar niet kan thuiswerken?
Ja, in dat geval moet de werkgever de werknemer inderdaad doorbetalen. U kunt uw klant adviseren om de informatie van de Rijksoverheid over dit onderwerp te raadplegen. Dan weet hij waar hij in deze en andere situaties rond werknemers in thuisquarantaine op moet letten. Ook goed om te weten: de werkgever kan in deze situatie geen beroep doen op zijn verzuimverzekering. Deze biedt alleen dekking als de werknemer door ziekte fysiek niet in staat is om zijn werk uit te voeren. Zie ook de informatie over het coronavirus en inkomensverzekeringen die wij voor werkgevers op een rij hebben gezet.
7. Kan een werkgever stellen dat alleen werknemers die gevaccineerd zijn op kantoor mogen werken en dat alle anderen verplicht thuis blijven werken?
Het antwoord is sterk afhankelijk van de precieze situatie. De werkgever heeft een ‘instructierecht’. Artikel 7:660 van het Burgerlijk Wetboek verplicht werknemers zich te houden aan voorschriften van de werkgever over het verrichten van de arbeid en aan voorschriften met betrekking tot de goede orde in de onderneming. Voorwaarde is wel dat de instructies passen binnen de grenzen van algemeen verbindende voorschriften of van de arbeidsovereenkomst.
Zolang het kabinet iedereen oproept om zoveel mogelijk thuis te werken en de werkgever hetzelfde doet, is de zaak overzichtelijk. De werkgever kan immers met reden aanvoeren dat zoveel mogelijk thuiswerken noodzakelijk is voor de goede orde in zijn organisatie. Op dezelfde grond kan hij de toegang tot de werkplek beperken tot werknemers die hun werk alleen op kantoor kunnen doen.
Wil de werkgever onderscheid maken tussen werknemers die wel en niet gevaccineerd zijn, dan wordt het complexer. Ten eerste is van belang of de overheid iedereen blijft oproepen om zoveel mogelijk thuis te werken. Zo ja, dan kan een werkgever daar natuurlijk niet zomaar van afwijken. Daarnaast gaat de verhouding tussen de mensen die wel en niet gevaccineerd zijn een rol spelen, want die bepaalt de kans op besmetting. Dat een werknemer niet gevaccineerd is, is op zichzelf geen gegronde reden om hem tot thuiswerken te verplichten. De werkgever zal moeten kunnen motiveren waarom zijn aanwezigheid de goede orde in de organisatie in gevaar brengt. Maar ook dat het onderscheid dat hij zo tussen werknemers maakt, objectief gerechtvaardigd is. Volgens de wetgeving voor gelijke behandeling moet de werkgever ook hier gegronde redenen voor hebben, en moeten zijn maatregelen passend en noodzakelijk zijn.
|
Heeft u of uw klant nog een andere vraag? Deze Vraag & Antwoord gaat specifiek over coronavaccinatie en ziekteverzuim. Dit is het terrein waar wij verstand van hebben en waarop we u graag verder helpen. We kunnen ons voorstellen dat u of uw klant nog andere vragen heeft. Bijvoorbeeld hoe de vaccinatie in zijn werk gaat. Of wie er als eerste voor in aanmerking komen. Voor zulke vragen verwijzen we u graag naar onderstaande betrouwbare informatiebronnen. |
Download nu de werkgeversversie van dit artikel als PDF-bestand om direct met uw relaties te delen.