Zorgenvriendje: een knuffel die kinderen verder helpt

‘Ieder kind is een individu en daarmee verschillend van de ander. Maar 1 ding geldt voor hen allen: we willen koste wat het kost voorkomen dat zij langdurig last hebben van een brand, inbraak of auto-ongeluk. Dat Aegon om die reden Zorgenvriendjes uitreikt, kan ik als kinderpsycholoog daarom alleen maar aanmoedigen.’

GZ Kinderpsycholoog Léanne van Goch praat ons bij over trauma bij kinderen en de werking van Zorgenvriendje. Zorgenvriendje is een vrolijk gekleurde knuffel met een rits als mond. In die rits kunnen kinderen hun zorgen kwijt. Denk aan een tekening of een geschreven brief. Ouders kunnen, in overleg met het kind, de brief of tekening bekijken. Op die manier komen ze erachter waar het kind mee zit. Léanne: ‘Zorgenvriendje is een beproefd idee en de techniek erachter kan goed werken. Het helpt kinderen om te gaan met angsten en zorgen.’

Belangrijk hoe je ermee omgaat

Léanne: ‘Ik geloof zeker dat Zorgenvriendje kan helpen, maar het is wel belangrijk hoe je ermee omgaat. Je moet vooral niet het signaal geven dat het probleem is opgelost zodra de angst of zorg in de buik van Zorgenvriendje zit. De angst of zorg van het kind moet wel bespreekbaar blijven. Het is belangrijk dat daar ruimte voor is. Zorgenvriendje helpt daarbij. Je zegt daarmee: 'Het is een échte zorg. Belangrijk genoeg om op te schrijven en een vast plekje te geven. En, omdat we weten waar 'ie is, kunnen we er altijd samen over praten.'

“De angst of zorg van het kind moet wel bespreekbaar blijven. Het is belangrijk dat daar ruimte voor is.”

‘En dat wil ik er dus ook aan toevoegen; dat je als ouder elke dag op een vast moment een kwartier neemt om het probleem te bespreken. Zo structureer je het en loopt het niet meer als een olievlek uit over hun dagelijks leven. Ze weten dan dat hun zorg een vaste plek heeft én dat er op een vaste tijd aandacht voor is. Merk je na een tijdje dat je kind minder behoefte heeft om het probleem te bespreken? Bouw het kwartier dan gerust af.’

Hyper-alert, over-alert of een trauma?

‘We zien in onze praktijk regelmatig kinderen die een brand meegemaakt hebben. Die zijn bijvoorbeeld hyper-alert op geluiden (sirenes) of geur (rook). Soms mag er zelfs geen kaarsje meer aan in huis. Maar ook na een aanrijding of een inbraak worden kinderen soms over-alert. Het kenmerk van een trauma is dat kinderen zich tijdens het ongeval machteloos voelden. Ze hebben het niet aan zien komen en ze hebben niets kunnen doen om het te stoppen. Hebben ze wél iets kunnen doen? Bijvoorbeeld 112 bellen of een brandblusser aangeven, dan is het gevoel van machteloosheid soms minder overweldigend. Deze kinderen ontwikkelen minder vaak een trauma.’

“Na een traumatische gebeurtenis is het best normaal om probleemgedrag te vertonen.”

Normaal gedrag op een abnormale situatie

‘Sommige kinderen zijn in aanleg gewoon wat angstiger en alerter dan anderen. Ook kunnen sommige ouders beter de rust bewaren na een traumatische gebeurtenis. Bedenk ook dat het na een traumatische gebeurtenis best normaal is om 'probleemgedrag' te vertonen. Daarom spreken we in de eerste zes weken van 'normaal gedrag op een abnormale situatie'. Want er is iets extreems gebeurd, dus dan is het logisch dat een kind wat moeilijker slaapt of wat meer bevestiging nodig heeft dat alles veilig is. Zeker als het net gebeurd is. Maar het is natuurlijk wel fijn als je op enig moment verbetering ziet.’ 

Zorgenvriendje laat zien dat je problemen serieus neemt

‘Sowieso kan Zorgenvriendje bij de verwerking van een heftige gebeurtenis een goede hulp zijn. Allereerst omdat je laat zien dat je de zorgen van het kind serieus neemt. Dat ze weten dat anderen ook begrijpen dat ze iets heftigs hebben meegemaakt. En dat het normaal is dat ze daar zorgen over hebben. Maar nogmaals, het moet niet zo zijn dat het kind de zorgen en angsten deelt met Zorgenvriendje en dat het daarmee over zou moeten zijn. De zorg mag er zijn en moet vooral bespreekbaar blijven.’