Redactie | Aegon Zakelijk
30 December 2020 10:16
Vaccinatie tegen corona is binnen handbereik. Dat is geweldig nieuws, maar roept bij werkgevers ook veel vragen op. Want wat zijn precies de spelregels? Kunt u bijvoorbeeld van werknemers eisen dat ze die prik gaan halen, om ziekteverzuim te voorkomen? En wat als een werknemer vaccinatie weigert? We geven antwoord op de meestgestelde vragen.
Kan ik mijn medewerkers verplichten zich te laten vaccineren?
Nee, dit mag u als werkgever niet doen. Vaccinatie verplichten komt neer op een inbreuk op de lichamelijke integriteit. De grondwet staat dit niet toe. In gewoon Nederlands: uw werknemer beslist zelf over wat er met zijn lichaam gebeurt. Niet u.
Mag ik vaccinatie wel adviseren, of vriendelijk vragen?
Als werkgever bent u volgens de Arbowet verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkplek voor al uw werknemers. Op grond daarvan mag en moet u zeker het gesprek over vaccinatie aangaan. Het verdient sterk de voorkeur om hierbij in goed overleg tot een werkbare oplossing te komen. U kunt uw werknemers adviseren of vriendelijk vragen zich te laten inenten tegen corona. Vanwege de afhankelijkheidsrelatie die werknemers met u hebben, mag u echter niet verder gaan als u hier geen gegronde redenen voor heeft. Dit zou werknemers het gevoel kunnen geven dat ze geen andere keuze hebben, omdat anders bijvoorbeeld hun baan ter discussie komt te staan.
Hoe zit dit als ik ook risico’s voor anderen moet meewegen, bijvoorbeeld omdat mijn werknemers met risicogroepen werken?
Ook dan kunt u vaccinatie niet zomaar verplichten. Wél kunt u niet gevaccineerde werknemers mogelijk verbieden om bepaalde werkzaamheden te doen. Bijvoorbeeld: zorg verlenen aan nog niet gevaccineerde ouderen waarbij 1,5 meter afstand houden niet mogelijk is. In zulke gevallen kunt u aanvoeren dat het risico voor de patiënten of cliënten voorrang heeft. Houd er wel rekening mee dat u zo onderscheid maakt tussen werknemers. Dit mag volgens de wet alleen als het onderscheid objectief gerechtvaardigd is. U moet er gegronde redenen voor hebben, en uw maatregelen moeten passend en noodzakelijk zijn. Het verdient in alle gevallen sterk de voorkeur om in goed overleg tot een werkbare oplossing te komen.
Mag ik volgens de privacyregels naar vaccinatie vragen?
U mag uw werknemers vragen of ze gevaccineerd zijn, maar het is zeer de vraag of dit zinvol is. Om te beginnen zijn werknemers niet verplicht uw vraag te beantwoorden. Laat staan dat u ze hier op wat voor manier dan ook toe zou mogen dwingen. Maar de voornaamste praktische belemmering is dat u als werkgever niet mag vastleggen of een werknemer wel of niet is gevaccineerd. Dit zijn namelijk gezondheidsgegevens en die mag u als werkgever volgens de privacyregels niet verwerken. Een zinvollere route is de bedrijfsarts inschakelen. Deze professional mag wel gezondheidsgegevens verwerken. Ook mag hij u geanonimiseerde informatie ter beschikking stellen over de vaccinatiegraad in uw organisatie. Op deze manier kunt u het besmettingsrisico monitoren en beheersen. De bedrijfsarts mag werknemers ook vaccinaties tegen het coronavirus geven.
Stel dat een medewerker zich niet wil laten vaccineren en vervolgens door coronabesmetting fysiek niet kan werken. Welke rechten en plichten heb ik dan?
U bent dan gewoon verplicht om het loon door te betalen. Het feit dat de werknemer zich niet heeft laten vaccineren is geen reden om de loondoorbetaling op te schorten of stop te zetten. Ook mag u niet met een dergelijke maatregel dreigen om werknemers te dwingen zich te laten vaccineren. Ontslag, of hiermee dreigen, is om dezelfde redenen al evenmin toegestaan. U mag wél van een zieke werknemer verlangen dat hij alles doet wat redelijkerwijs nodig is om zijn herstel te bevorderen. Bijvoorbeeld: zich tijdig laten behandelen door een deskundige arts, als de situatie hierom vraagt. Ook moeten zieke werknemers meewerken aan beoordeling door de bedrijfsarts en diens adviezen opvolgen.
Voorlopig is nog niet iedereen gevaccineerd. Moet ik het loon doorbetalen als een werknemer zelf niet ziek is, maar wel thuis moet blijven en daar niet kan thuiswerken?
Ja, in dat geval moet u de werknemer inderdaad doorbetalen. Het is verstandig om de informatie van de Rijksoverheid over dit onderwerp te raadplegen. Dan weet u waar u in deze en andere situaties rond werknemers in thuisquarantaine op moet letten. Ook goed om te weten: u kunt in deze situatie geval geen beroep doen op uw verzuimverzekering. Deze biedt alleen dekking als de werknemer door ziekte fysiek niet in staat is om zijn werk uit te voeren. Zie ook de informatie over het coronavirus en inkomensverzekeringen die wij voor werkgevers op een rij hebben gezet.
Kan ik stellen dat alleen werknemers die gevaccineerd zijn op kantoor mogen werken en dat alle anderen verplicht thuis blijven werken?
Het antwoord is sterk afhankelijk van de precieze situatie. Als werkgever heeft u een ‘instructierecht’. Artikel 7:660 van het Burgerlijk Wetboek verplicht werknemers zich te houden aan voorschriften van de werkgever over het verrichten van de arbeid en aan voorschriften met betrekking tot de goede orde in de onderneming. Voorwaarde is wel dat uw instructies passen binnen de grenzen van algemeen verbindende voorschriften of van de arbeidsovereenkomst.
Zolang het kabinet iedereen oproept om zoveel mogelijk thuis te werken en u hetzelfde doet, is de zaak overzichtelijk. U kunt immers met reden aanvoeren dat zoveel mogelijk thuiswerken noodzakelijk is voor de goede orde in uw organisatie. Op dezelfde grond kunt u de toegang tot de werkplek beperken tot werknemers die hun werk alleen op kantoor kunnen doen.
Wilt u onderscheid maken tussen wel en niet gevaccineerden, dan wordt het complexer. Ten eerste is van belang of de overheid iedereen blijft oproepen om zoveel mogelijk thuis te werken. Zo ja, dan kunt u daar natuurlijk niet zomaar van afwijken. Daarnaast gaat de verhouding tussen wel en niet gevaccineerden een rol spelen, want die bepaalt de kans op besmetting. Dat een werknemer niet gevaccineerd is, is op zichzelf geen gegronde reden om hem tot thuiswerken te verplichten. U zult moeten kunnen motiveren waarom zijn aanwezigheid de goede orde in uw organisatie in gevaar brengt. Maar ook dat het onderscheid dat u zo tussen werknemers maakt, objectief gerechtvaardigd is. Volgens de wetgeving voor gelijke behandeling moet u ook hier gegronde redenen voor hebben, en moeten uw maatregelen passend en noodzakelijk zijn.
Heeft u nog een andere vraag?
Deze vraag & antwoord gaat specifiek over coronavaccinatie en ziekteverzuim. Dit is het terrein waar wij verstand van hebben en u waarop we u graag verder helpen. We kunnen ons voorstellen dat u nog andere vragen heeft. Bijvoorbeeld hoe de vaccinatie in zijn werk gaat. Of wie er als eerste voor in aanmerking komen. Voor zulke vragen verwijzen we u graag naar onderstaande betrouwbare informatiebronnen.