Slim aan de slag met de RI&E: 6 praktische tips

Dingen die móeten, daar krijgen we zelden goede zin van. Zo lijkt het ook te gaan bij de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Veel werkgevers kunnen maar weinig liefde opbrengen voor dit wettelijk verplichte instrument en hebben het niet op orde. Dat is jammer, want gericht aan de slag gaan met gezondheidsrisico’s maakt een onderneming altijd sterker. De crux is dat u zich goed laat ondersteunen, maar zelf wel nauw betrokken blijft. Hier zijn 6 praktische tips.

1. Zie de RI&E als een investering in de toekomst

Als ondernemer steekt u uw tijd en energie natuurlijk het liefst zo veel mogelijk in uw onderneming. Groot gelijk! Maar als we de wettelijke RI&E-verplichting nou eens even vergeten en u vragen waar u ’s nachts het meest van wakker ligt. Grote kans dat u dan problemen rond uw personeel noemt. Want de prestaties van uw mensen bepalen het succes van uw onderneming: functioneert er iemand niet optimaal, dan voelt u dat meteen. Wat is er dan logischer dan kritisch kijken of u zulke problemen kunt voorkomen? Dit is precies wat u met een RI&E doet. De tijd en energie die u in dit instrument steekt, zijn dus gewoon een investering in uw onderneming. U maakt uw organisatie duurzamer en toekomstbestendiger.

2. Handel zoals bij iedere andere investering

Het is wel belangrijk om deze investering dan ook te benaderen zoals iedere andere. Formuleer eisen en baseer beslissingen op een afweging van kosten en baten. Bij aanschaf van nieuwe machines, software of andere bedrijfsmiddelen doet u dit immers ook. Het doel moet zijn om uw onderneming sterker te maken. Steekt u op basis van de uitkomsten van de RI&E geld, tijd en energie in concrete veilgheids- en gezondheidsmaatregelen, dan moeten die dus ook echt wat opleveren. Denk bijvoorbeeld aan meer werkplezier, hogere productiviteit, betere dienstverlening en minder verzuim. Of welke andere positieve effecten u ook maar verwacht. Het punt is dat u niet zomaar wat doet of zich van alles laat aanpraten. U investeert gericht, op basis van steekhoudende argumenten.

3. Laat u ondersteunen door deskundigen

U moet natuurlijk wel aan de wet voldoen. Die schrijft voor dat u gezondheidsrisico’s niet alleen inventariseert en rangschikt, maar ook een plan maakt om ze aan te pakken. En dat u dit laatste zo veel mogelijk bij de bron doet. Bijvoorbeeld: eerst kijken of u een lawaaiige machine kunt aanpassen of vervangen. En niet het lawaai accepteren en alleen gehoorbescherming uitdelen. Het aardige is dat dit laatste niet alleen in tegenspraak is met de wet. Het komt ook neer op het paard achter de wagen spannen. En dat is zelden een effectieve investering. Dit neemt natuurlijk niet weg dat een machine stiller maken of vervangen in eerste instantie duurder is dan gehoorbescherming aanschaffen. Het kan best een opgave zijn om goed in te schatten wat u precies voor uw investering terugkrijgt. En op welke termijn. Maar ook of lawaai het voornaamste risico is in uw onderneming. Om er zeker van te zijn dat u de best mogelijke beslissingen neemt, is het verstandig om u bij het uitvoeren van de RI&E te laten ondersteunen door deskundigen.

4. Laat de risico’s bepalen wie u raadpleegt

Gecertificeerde arboprofessionals zijn getraind in het opsporen en in kaart brengen van gezondheidsrisico’s. Ook kunnen ze u vertellen hoe u zulke risico’s het beste kunt aanpakken en van welke maatregelen u het meeste effect mag verwachten. Er zijn vier kerndeskundigen met elk hun eigen expertise (zie kader). Elke gecertificeerde arbodienst heeft ze verplicht in huis. Het is verstandig om aan de hand van de voornaamste risico’s te bepalen wie u als eerste bij uw RI&E betrekt. Vraag deze deskundige vervolgens om aan te geven wanneer hij er een collega bij wil halen die specifieke andere deskundigheid inbrengt.

Arbeidshygiënist Is gespecialiseerd in het vaststellen, meten en oplossen van blootstellingsrisico’s. Denk aan meetbare factoren zoals binnenklimaat, fysieke belasting, gevaarlijke stoffen, infectieziekten, lawaai, licht, straling en trillingen.

Arbeids- & organisatiedeskundige Is gespecialiseerd in het gezond en gemotiveerd inzetbaar houden van medewerkers en het tegengaan van werkstress door werkdruk en ongewenst gedrag (agressie en geweld, seksuele intimidatie, discriminatie).

Bedrijfsarts Is gespecialiseerd in de relatie tussen gezondheid en werk. Biedt medische begeleiding en advies om werknemers gezond te houden en/of te krijgen, en ervoor te zorgen dat zij nu en in de toekomst zo goed en plezierig mogelijk kunnen werken.

Veiligheidskundige Is gespecialiseerd in de beheersing van veiligheidsrisico’s. Denk aan arbeidsveiligheid, sociale veiligheid, externe veiligheid, zorgveiligheid en transportveiligheid. De eerste twee terreinen zijn voor alle werkgevers relevant.

5. Besteed zeker niet zomaar alles uit

Ondersteuning door deskundigen is belangrijk en waardevol. Maar u hoeft het uitvoeren van de RI&E zeker niet volledig bij hen te beleggen. Het is juist heel nuttig om eerst zelf de aanwezige veiligheids- en gezondheidsrisico’s in kaart te brengen. Zo doet u het inzicht op dat nodig is om later goede beslissingen te nemen over investeringen. Nóg beter is om de inventarisatie samen met uw werknemers uit te voeren. Zij weten vaak precies waar de grootste knelpunten zitten. Door hiernaar te vragen, laat u zien dat u de input van uw mensen waardeert en hun gezondheid belangrijk vindt. Voor de meeste branches en sectoren zijn RI&E-instrumenten beschikbaar waarmee u gemakkelijk zelf aan de slag kunt. Arbocatalogi geven inzicht in goede oplossingen om risico’s aan te pakken.

6. Zorg dat u tot de beste investeringen komt

Heeft u de eerste slag geslagen? Dan kunnen deskundige dienstverleners uw werk toetsen en waar nodig aanvullen. Ook kunnen ze adviseren over de beste manieren om de gesignaleerde risico’s aan te pakken. Toetsing van de RI&E is hoe dan ook verplicht als uw organisatie meer dan 25 medewerkers telt. Bij een kleinere personeelsomvang zijn onder voorwaarden vrijstellingen mogelijk. Wilt u hier gebruik van maken, weeg dan zorgvuldig af of u zonder deskundige input tot de beste investeringsbeslissingen komt. Goede criteria zijn of u zonder deskundige wellicht kansen mist en of zo’n professional zichzelf niet ruimschoots terugverdient. Want een vrijstelling is misschien leuk, maar een goede investering altijd nog leuker.