Wat gebeurt er met je pensioen als je overlijdt?

Je bouwt pensioen op zodat je een inkomen hebt als je niet meer werkt. Je denkt er misschien liever niet aan, maar overlijden heeft grote impact op je nabestaanden. Ook financieel. In het gunstigste geval verandert je pensioenregeling in een uitkering voor je nabestaanden als je overlijdt. Dit heet nabestaandenpensioen. Je partner en eventuele kinderen krijgen het pensioen per direct maandelijks uitgekeerd. Dat is de theorie, maar in de praktijk is nabestaandenpensioen niet vanzelfsprekend.

Nabestaandenpensioen, hoe werkt dat?

Het nabestaandenpensioen is een uitkering die iemand krijgt als zijn of haar partner overlijdt. Dit “pensioen” geldt vanaf het moment van overlijden. De achterblijvende partner krijgt dan een maandelijks bedrag uitgekeerd. Dit wordt het partnerpensioen genoemd. Laat je kinderen achter als je overlijdt? Dan verandert een deel van deze uitkering in een wezenpensioen.

Een voorbeeld

Michael (47) verdient in loondienst €60.000 bruto per jaar. Hij is getrouwd met Mischa (47) met wie hij twee kinderen van 11 en 14 jaar heeft. Als hij dit jaar zou overlijden, vervalt uiteraard zijn eigen pensioen; hij heeft er zelf geen gebruik van kunnen maken. Mischa krijgt vanaf Michaels overlijden de rest van haar leven een nabestaandenpensioen van € 20.000 per jaar (bruto). Michaels kinderen krijgen tot ze 18 zijn een half-wezenpensioen van €4.000 per kind per jaar. Tot wanneer het (half)-wezenpensioen loopt, verschilt per regeling; in sommige pensioenregelingen ligt de leeftijdsgrens bij 21 of zelfs 25 jaar.

Het kan bij nabestaandenpensioen dus om veel geld gaan. Reken maar mee: als Mischa 87 jaar wordt, heeft zij in haar leven 40 keer € 20.000 ofwel € 800.000 aan nabestaandenpensioen gekregen. Daar komen de uitkeringen aan de kinderen nog bovenop.

Is jouw nabestaandenpensioen op orde?

Nabestaandenpensioen is niet vanzelfsprekend. De regels rondom nabestaandenpensioen verschillen per pensioenregeling. De volgende zaken zijn goed om te checken:

1. Partner Als je een partner hebt, wil dat nog niet zeggen dat hij of zij recht heeft op nabestaandenpensioen als je overlijdt. Als je getrouwd of geregistreerd partner bent, is dat wel zo: je bent dan automatisch elkaars partner voor de pensioenregeling. Als je samenwoont maar je hebt geen samenlevingsovereenkomst, hangt het van je pensioenregeling af of je partner iets krijgt. In veel pensioenregelingen is een voorwaarde dat je een samenlevingscontract hebt gesloten én dat je je partner hebt aangemeld bij de pensioenregeling. Doe je dat niet, dan krijgt je partner meestal niets. Het kan al gauw om vele tonnen in een mensenleven gaan.

De laatste tijd zijn er steeds meer pensioenregelingen waarbij de eisen minder stringent zijn. Er wordt dan gekeken naar de werkelijke situatie, bijvoorbeeld of je met je partner duurzaam samenwoonde, niet naar of je toevallig een samenlevingscontract hebt gesloten. Ga je samenwonen? Check de voorwaarden om in aanmerking te komen voor nabestaandenpensioen. Is een samenlevingsovereenkomst een vereiste, ga dan naar de notaris én meld je partner aan bij je pensioenuitvoerder.

2. Ondernemen. Soms vervalt het nabestaandenpensioen als je uit dienst gaat om voor jezelf te beginnen. Als dat zo is, bouwde je het nabestaandenpensioen niet echt op en staat er geen pensioenkapitaal voor je partner klaar, maar had je werkgever het risico van jouw overlijden ondergebracht bij een verzekeraar. Vergelijk het met een brandverzekering. Zolang je premie betaalt, betaalt de verzekeraar uit als je brandschade hebt. Stop je met premie betalen, dan keert de verzekeraar niet uit.

Zo is het ook met een verzekerd nabestaandenpensioen. Zolang je in dienst bent, betaalt je werkgever premie en wordt het nabestaandenpensioen uitgekeerd als je overlijdt. Maar zodra je uit dienst gaat, stopt de premiebetaling en vervalt de verzekering en dus het nabestaandenpensioen. Als je dan overlijdt, krijgt je partner niets. Zoek daarom uit wat hierover in jouw pensioenregeling is afgesproken.

Mocht het nabestaandenpensioen vervallen zodra je uit dienst gaat, dan kun je een deel van je eigen pensioen gebruiken om het nabestaandenpensioen te handhaven. Je krijgt dan zelf minder pensioen, maar je nabestaanden zijn wel verzekerd van een uitkering als jij overlijdt nadat je uit dienst bent gegaan.

3. Andere pensioenregeling. Als je overstapt naar een andere baan, krijg je vaak een andere pensioenregeling. Je kunt er dan voor kiezen je oude pensioen te laten staan of het mee te nemen naar je nieuwe pensioenuitvoerder. Dat laatste heet in jargon waardeoverdracht. Wat voor jou het verstandigst is, hangt onder meer af van wat er gebeurt met het nabestaandenpensioen als je overstapt. Soms is dat opgebouwd. Er is dan een bedrag gereserveerd dat blijft staan als je overstapt naar een andere pensioenregeling. Het nabestaandenpensioen blijft dan altijd in stand. Soms is het verzekerd; in dat geval is er alleen maar een nabestaandenpensioen als je in loondienst bent.

Als het nabestaandenpensioen in de oude regeling echt was opgebouwd, terwijl het in de nieuwe regeling is verzekerd, kan dat een reden zijn om je oude pensioen niet mee te nemen. Het blijft dan immers in stand en bij je nieuwe werkgever is er waarschijnlijk ook een nabestaandenpensioen.

4. Nieuwe pensioenstelsel. De wijze waarop het nabestaandenpensioen is geregeld, verschilt sterk per pensioenregeling. Dat is niet erg overzichtelijk, zeker niet als je overstapt naar een andere pensioenregeling. In het nieuwe pensioenstelsel, dat vanaf 1 juli 2023 wordt ingevoerd, wordt het nabestaandenpensioen voor iedereen gelijk. Nabestaanden krijgen standaard een nabestaandenpensioen van 50% van het laatst verdiende salaris van hun partner. Dat is veel overzichtelijker en transparanter.

5. Met pensioen. Als je met pensioen gaat, kun je ervoor kiezen om het nabestaandenpensioen in stand te houden of om te ruilen in meer eigen pensioen. Zodra je pensioen is ingegaan, heb je geen keuze meer: eens gekozen blijft gekozen.

Hoe zit het bij jouw pensioenuitvoerder?

Nabestaandenpensioen kan om veel geld gaan. Maar of je partner er recht op heeft, hangt af van de regels van je pensioenuitvoerder. Zeker als je uit dienst gaat, is het belangrijk om tijdig naar die regels te kijken. Een overlijden is al impactvol genoeg voor je nabestaanden. Dan wil je dat dit financieel sowieso goed is geregeld.